İçindekiler
Metil Alkol Zehirlenmesi Nedir?
Metil alkol zehirlenmesi genellikle sindirim yoluyla metanol (metil alkol) adı verilen alkol türevi maddenin alınması ile ortaya çıkmaktadır. Metil alkol zehirlenmesi gelişmekte olan ülkelerde genellikle içilen alkole metil alkol katılması ile ortaya çıkmaktadır. Sahte alkol denilen durum içilen alkolün metil alkolle üretilmesidir. Bunun yanında arabalarda cam silecek suyunun içilmesi gelişmiş ülkelerde en sık nedendir. Cam suyu içilmesi intihar girişimi de olarak da kendini gösterebilmektedir. Bunların dışında cilt yoluyla ve gaz soluması tarzında da metanol toksisitesi ortaya çıkabilmektedir.
Metil alkol vücuda alındığında yıkılması sonucunda formaldehit, formik asit ve format adı verilen toksik maddeler ortaya çıkar. Vücutta toksisiteye neden olan bu yıkım ürünleridir.
Metil Alkol Zehirlenmesi Belirtileri
Metanol zehirlenmesinin ilk belirtileri sinir siteminde baskılanma, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, koordinasyon eksikliği ve bilinç bulanıklığıdır. Yeteri kadar yüksek dozlar bilinç kaybı ve ölüme neden olabilir. Metanol maruziyetinin ilk bulguları genellikle aynı miktarda içilen etanole (içilen alkolde bulunan alkol) bağlı bulgulara göre daha az şiddetlidir.
İlk bulgular geçtiğinde 10-30 saat sonra ikinci grup bulgular ortaya çıkar. Bu bulgular görmede bulanıklık ya da tam görme kaybı, asidoz adı verilen vücutta genel asit seviyesi yüksekliğine bağlı ve bazen beyin kanamalarıdır. Bu ağır tablolar kanda format seviyesinin aşırı derecede yükselmesinden kaynaklanır ve ağır solunum depresyonu ve ölümle sonuçlanabilir. Solunum hızının artması, göz muayenesinde göz bebeklerinin büyük olduğunun tespit edilmesi saptanabilir.
Metil alkol toksisitesinde uzun dönemde tam körlük ve böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir. Körlük 10 ml kadar düşük miktarlarda metanol içilmesi ile dahi ortaya çıkabilir. 15 ml’nin üzerinde ise ölüm görülebilir hale gelmektedir. Ölüm ortaya çıktığı durumlarda ise ortalama doz 100 ml civarlarındadır.
Toksisite Mekanizması
Metil alkol iki mekanizma ile toksisiteye neden olur. İlkinde, metanol (vücuda hangi yol ile alınırsa alınsın) aynı normal alkolde kullanılan etanol gibi merkezi sinir sisteminde depresyona (baskılanmaya) neden olur. İkincisi ise metil alkol vücuda alındıktan sonra toksik ürünlere dönüşmesidir. Metil alkol vücuda alındıktan sonra karaciğerde alkol dehidrojenaz adı verilen bir enzim yoluyla önce formaldehite dönüşür. Formaldehit ise daha sonra aldehit dehidrojenaz enzimi yoluyla sonra ise formik asite (format) dönüşür. Format toksik bir maddedir. Mitokondrilerde bulunan sitokrom c oksidaz enziminin etkisini ortadan kaldırır. Bu da hücresel seviyede solunum yetersizliğine ve metabolik asidoza neden olur.
Metil Alkol Zehirlenmesi Tedavisi
Erken tedavi iyi sonuç ihtimalini artırmaktadır. Tedavide önce hasta stabilize edilir, yani durumu kontrol altına alınır. Daha sonra ise antidot kullanılır. Antidot metil alkol’ün etkisini ortadan kaldıracak madde anlamına gelmektedir. Tercih edilen antidot fomepizol’dür, ancak fomepizol yoksa etanol (etil alkol) antidot olarak kullanılmaktadır. Hem femepizol hem de etanol yarışmacı inhibitör olarak antidot etkisini gösterir. Yani metanol zehirlenmesinde kişiye etanol verildiğinde etanol, alkol dehidrojenaz enzimine yapışmak için metanol ile yarışır. Bu da daha az formik asit oluşumuna neden olur. Etanolün alkol dehidrojenaz enzimi ile teması sonrasında daha az toksik bir madde olan asetaldehit oluşur.
Organ hasarı olan ve asidoz seviyesi yüksek olan hastalarda hemodiyaliz ile kan temizlemesi işlemi yapılır. Tedavide kullanılacak diğer maddeler ise sodyum bikarbonat ve folat ve tiamin adı verilen vitaminlerdir.
