İçindekiler
3. sinir, beyin sapından çıkan ve göz hareketleri, göz kapak hareketleri ve görmemizle ilgili bazı kasları uyaran bir sinirdir. Bu nedenle 3. sinir felci durumunda gözde kayma, göz kapağında düşme ve göz bebeğinde büyüme gibi bulgular ortaya çıkmaktadır. 3. sinir felci halk arasında bazen göz felci olarak ta isimlendirilir.
3. sinirin diğer adı ‘okülomotor sinir’dir. Okülomotor sinir, gözü hareket ettiren sinir anlamına gelmektedir.
3. Sinirin Görevleri ve 3. Sinir Felci
Gözümüzün etrafında gözü hareket ettiren 6 adet göz dışı kas vardır. Bu kaslar gözü yukarı, aşağı, dışa, içe ve çapraz yönlere doğru baktırırlar. Ayrıca göz kapağını kaldıran levator kası adı verilen kasın sinir uyarısını da 3. sinir getirmektedir. Göz dışında bulunan ve gözü yukarı, aşağı, içe ve yukarı-içe bakmasını sağlayan kaslar 3. sinir tarafından uyarılmaktadır.
Göz içinde göz bebeğinin karanlıkta genişlemesini sağlayan ‘dilatator pupilla’ kası ile aydınlıkta daralmasını sağlayan ‘sfinkter pupilla’ kası bulunmaktadır. Bu kaslardan sfinkter pupilla kasının uyarısı da 3. sinir tarafından taşınmaktadır. Bu nedenle 3. sinir felci durumunda sfinkter pupilla kası çalışamayacağı için ‘göz bebeğinde büyüme’ ortaya çıkabilmektedir.
3. Sinir Felci Nedenleri Nelerdir?
3. sinir felci temel olarak iki ana sebep tarafından ortaya çıkmaktadır.
- 3. sinir üzerine bası olan kafa içi problemler
- 3. sinir kan akımının bozulduğu durumlar
3. sinir basısı genellikle beyin damarlarında genişlemelere (anevrizma) ve beyin fıtıklaşması gibi durumlarla ortaya çıkar. Bu durumlar ciddi ve hayatı tehdit eden durumlardır. Beyin fıtıklaşması adı verilen durum beyin kanamaları ve tümör gibi yer kaplayan lezyonlar tarafından oluşturulur.
3. sinirin kan akımını bozulduğu durumlar ise genellikle aşağıdaki durumlardır.
- Diyabet (Şeker Hastalığı)
- Hipertansiyon
3. Sinir Felci Belirtileri Nedenleri
- Etkilenmemiş göz karşıya baktığında etkilenmiş göz dışa ve aşağı bakar.
- Etkilenmiş göz yukarı ve aşağı doğru hareket edemez veya kısıtlı hareket eder.
- Göz kapağı düşüklüğü olabilir.
- Göz bebeği (pupilla) normal ya da genişlemiş olabilir ve ışığa maruz kaldığında küçülmeyebilir. Göz bebeği genellikle nedenin 3. sinir basısı olduğu durumlarda ortaya çıkar. Göz bebeği etkilenmedi ise neden genellikle 3. sinire kan akımının yetersiz olduğu durumlardır. (hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi)
- 3. sinir felcine neden olan durum ani olarak ağırlaşabilir ve hayatı tehdit eden bir duruma dönüşebilir. Mevcut bir baş ağrısı aniden artabilir, kişide uykuya meyil ve bilinç kaybı oluşabilir. Böyle durumlarda göz bebeklerinin büyümesi ve ışığa reaksiyon vermemesi derin komanın ve beyin ölümünün bulgusu olabilir.
3. Sinir Felci Tanısı Nasıl Konulur?
- Nörolojik muayene
- Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
- Gerektiğinde başka testler yapılabilir.
MRI ve BT, 3. sinir felcinin altında yatan nedeni ortaya koymak için yapılan testlerdir.
Damar genişlemesi (anevrizma) ve patlaması düşünülüyorsa, bu durumda BT ve/veya MRI acilen yapılır. BT ve MRI’da kanama tespit edilmemişse, lomber ponksiyon (belden sıvı alınması), MR anjiografi, BT anjiyografi ya da beyin anjiografisi yapılabilir.
Yaşlılarda 3. Sinir Felcine Yaklaşım
Yaşlılarda 3. sinir felci genellikle hipertansiyon ve/veya diyabet (şeker hastalığı) ile ilişkilidir. Bu gibi durumlarda genellikle 3. sinire gelen küçük damarlardaki tıkanıklıklar sonucunda 3. sinir beslenmesi zarar görür ve 3. sinir felci ortaya çıkar. Eğer beraberinde göz bebeğinde büyüme ve başka nörolojik anormalikler yoksa bu durumda zamanla genellikle felç şiddetinde azalma ortaya çıkar. Bu amaçla 6 ay beklenir.
Gençlerde 3. Sinir Felcine Yaklaşım
Genç bir kişide 3. sinir felci saptanması yukarıda bahsedilen daha ciddi durumların belirtisi olabilir. Genç bir kişide 3. sinir felcinin saptanması, yaşlı bir kişide saptanmasına göre daha uyarıcı bir durumdur. Gençlerdeki 3. sinir felcinde BT ve MRI ile birlikte mutlaka ayrıntılı bir nörolojik muayene yapılması gerekmektedir.
3. Sinir Felci Tedavisi
3. sinir felci tedavisi altta yatan nedene yöneliktir.
Yaşlılarda ortaya çıkan ve hipertansiyon ve diyabete bağlı olan 3. sinir felcinde genellikle ilk 6 ay beklenir. Göz kapağındaki ve göz hareketlerindeki bozukluklar genellikle ilk 6 ayda kısmen ya da tamamen düzelebilir. Bu dönemde hastada çift görme (diplopi) şikayeti olabilir. Çift görmenin engellenmesi için alternan kapama denilen bir gün sağ gözün diğer gün ise sol gözün kapanması yöntemi denenebilir. 6. ayın sonunda sekel kalması durumunda göz kapağı düşüklüğüne ve göz kaymasına yönelik ameliyatlar yapılabilir.
Başka nedenlere bağlı olduğu tespit edilen 3. sinir felci durumlarında ise altta yatan hastalığın tedavisi yapılır. Daha sonra gerekirse sekel halindeki göz sorunlarına ameliyatla müdahalede bulunulabilir.
